|
دنیس کولین دیالـک تیـک برگردان :م.ت .برومند آنچه در دیالک تیک توجه مارکس را جلب می کند، این است که دیالک تیک در شکل خود مضمون رابطه های اجتماعی را بیان می کند. اگر حرکت تاریخی خود را به مثابه نفی و نفی نفی نشان می دهد، پس دیالک تیک خصلت اساسی واقعیت اجتماعی را بیان می کند. هنگامی که مارکس از «اسلوب توضیح» صحبت می کند، در این صورت می توان گفت که مسئله عبارت از این است که واقعیت اجتماعی یک کل و جامعه هم یک سوژه نیست. تاریخ تنها در شکل عام که محصول کشمکش ها و اتحادهای افراداست، قابل درک است. تضاد منطقی امکان می دهد که بگوییم رابطه های اجتماعی هماهنگ نیستند، بلکه گوهر آنها «جنگ اجتماعی» است. حرکت فرارفت، Aufhebung هگل امکان می دهد که بگوییم شیوه تولید سرمایه داری گوهر هر شیوه تولید نیست و باید بر آن چیره شد. به بیان دیگر، اسلوب نیست که توجه مارکس را جلب می کند، بلکه شکل عام دیالک تیک است که امکان می دهد مضمونی در بیان آید که مضمون تئوری خاص وی است.
اسماعیل رضایی تئوری و پراتیک انسان ها با تاثیر پذیری مداوم از رویکردهای محیطی، فرضیه هایی را متناسب با دریافت ها و شناخت فعل و انفعالات اجتماعی برای تحقق اهداف و آرمان های خود ارائه می کنند. تئوری هایی که عموما بار معنایی مصالح و منافع خاصی را در خود جای داده اند. چرا که تئوری ها در پیوند با پراتیک ودر برخورد با واقعیت های محیطی بسوی تاثیر و تغییر لازم الزام و نیاز گام بر می دارند. درک و فهم ناواقع روندهای اقتصادی اجتماعی، تئوری ها و به تبع آن پراتیک را در نمودهای بی بازده و مخرب حیات اجتماعی هدایت می کند. تئوری و پراتیک در پیوند با مطلوبیت زمانی و بازدهی لازم مکانی، قدرت بهپویی، بهسازی و دگرکونی های مطلوب اقتصادی اجتماعی را خواهند داشت.
آرام بختیاری کانت، آسیابان و کیمیاگر فلسفه متافیزیک
فلسفه کانت میان چپ ها و لیبرال ها افکار کانت غالبا میان دو قطب- ضرورت آزادی و جبر طبیعی،در نوسان هستند. فلسفه او بخش مهمی از تاریخ دیالکتیک و اوج هومانیسم کلاسیک بورژوایی در آلمان بود. مورخین چپ مینویسند، وی یکی از جاده صاف کن های عبور از متد غیردیالکتیکی متافیزیکی و خالق دیالکتیک ایده آلیستی در چهارچوب فلسفه بورژوایی در آلمان بود. کانت روی تئوری شناخت ذهنی ایده آلیستی و آگنویستی تاثیر مهمی گذاشت. فلسفه امپریالیستی پایان بورژوایی نئوکانتی ها؛ از امپیرکریتیسم تا نئوپوزیویتیسم، عناصری از تئوری شناخت ذهنی ایده آلیستی شکاکانه کانت را به امانت گرفت و رونق داد.
بیژن باران روح در سده ۲۱ کائنات برای انسان از فضا، نور، ماده، موج، گاز تشکیل می شود. جهان در ظاهر گسسته مانند درختان، ستارگان جانوران یا پیوسته مانند هوا، دریا، کهکشان است. روح را برخی گسسته، جدا در افراد؛ برخی پیوسته در وحدت با خدا می انگارند. البته هر دو گروه فتوایی بیان داشته؛ ذات روح را تعریف نکرده؛ دلیلی ندارند. تن آغاز و پایان در زمان یعنی زادن و مرگ؛ در فضا یعنی قد و وزن دارد. ولی روح تعریف نشده؛ با جسم همراه است.
آرام بختیارییادداشتهای چپ بعداز شکست کبیر
موسی هس، معلم گمنام مارکس به بهانه نام یکی از "هگل گرایان جوان" و یکی از آموزگاران سوسیالیسم، در اینجا یادی از موسی هس (۱۸۷۵-۱۸۱۲) ؛ انقلابی و نظریه پرداز آلمانی همعصر مارکس هم میشود. او یک کمونیست اتوپیست و عضو مهم" محفل عدالتخواهان" زمان خود بود و سعی کرد سوسیالیسم فرانسوی را با ماتریالیسم فویرباخ و دیالکتیک تاریخی هگل متحد کند.موسی هس در سال ۱۸۴۴ با مارکس و انگلس برای مبارزه در راه سوسیالیسم وحدت کرد. او تمایلاتی به "سوسیالیسم حقیقی" داشت که محفلی التقاتی از نظرات سوسیالیسم تخیلی وآنارشیسم بود. "موسی هس" پایه گذار روزنامه مشهور"راین نو" و یکی از معلمان مارکس در بحث سوسیالیسم و نماینده نوعی فلسفه رادیکال با عنوان "فلسفه عمل" بود.
کمال خسرویافسانه و افسون طبقه‌ی «متوسط» افسانه‌نامیدنِ این هستیِ اجتماعیِ واقعی، نه انکار واقعیتِ آن، نه هرگز توصیفی ارزش‌گذارانه از آن و نه به‌هیچ روی انکار نیروی عظیم این افسانه در کشاکش‌های واقعی و آشکار و نهانِ اجتماعی و تاریخی، بویژه در اینجا و اکنونِ جامعه‌ی ماست؛ برعکس، پیکریافتگیِ این افسانه در گفتمان روشنفکرانه، دانشگاهی و رسانه‌ای و در نهادهای سیاسی و اجتماعی، به آن کاربرد و کارکردی بسیار مؤثر و انکارناپذیر اعطا کرده‌است. قدرت طبقه‌ی «متوسط» نه در واقعیت اجتماعی‌اش، بلکه در حوزه‌ی اطلاقی است که این «طبقه» بنا بر تعریف ایدئولوژیِ «طبقه‌ی متوسط»، یافته‌است. همه‌ی بیم‌ها و امیدها در عطف به این طبقه، همه‌ی اهریمنی کردن‌ها و حقیر و جبون پنداشتنش، همه‌ی نگرانی‌ها و هشدارها و زنهارها به نرنجاندنش و همه‌ی اهمیتی که به آن در تأمین آزادی و عدالت و رفاه منسوب میشود، همه‌و‌همه به این افسانه معطوف‌اند و نه به واقعیتِ لایه‌ها و طبقات میانی در جامعه‌ی بورژوایی؛ همه‌و‌همه معطوف به فرافکنی آرمان‌ها، آرزوها و والایشی است که از این لایه‌ها و طبقات، افسانه‌ی طبقه‌ی «متوسط» را میسازد.
ف. آگاهمعرفت شناسی تناقضات فرهنگی غرب
(عوارض فرهنگ های "غیر اسلامی") هرچند سالهاست که بسیاری تحت پندار پیروزی سرمایه داری از پایان تاریخ فلسفه و شکست "سوسیالیسم" سخن می گویند، اما فرزانگان می دانند که بعکس این تصورات، سرمایه داری بعنوان شاخص بارز فرهنگ غرب قرنهاست که در پیش وجدان انسانیت شکست خورده است. شکستی که از بدو تولد سرمایه داری کنونی در متن فرهنگ عقیم غرب قطعی بوده است. عقیمی که با تعبیۀ کلام بجای تجربه بعنوان اصل و اساس اندیشه و عمل بجای آفرینش حقیقت، موجب مرگ او شده است.
اسماعیل رضاییبدعت و دقت انسان ها عموما در گذر از موانع و ضرورت های عام و تام، به ابتکار و بدعت هایی روی می آورند تا بتوانند مرزهای ناامن و نارسای حیات را پوشش دهند. نوآوری اگرچه ازنقد گذشته نیز نمود می یابد؛ ولی در سختی و شدت و ناروایی های محیطی برای تسهیل گذر زندگی،بیشتر و بهتر بروز می یابد. این فرایند با فلسفه بافی های فیلسوف مآبانۀ بسیاری با نقب به گذشته و توقف در سازه های کهنه و فرسودۀ آن از بازسازی و بازیابی هویت های نوین بازمانده اند. بدینسان، نوآوری بعنوان یک پدیدۀ عام که در خود شکل می گیرد؛ در فلسفه بعنوان کلی ترین و منتزع ترین تاویل و تفسیرهای نمودهای محیطی، عموما از قدرت تاثیرگذاری در راستای تغییرو تحول الزام و نیاز جامعه و انسان باز می ماند.
بیژن باران روح روح می تواند بخشی از روح القدس برای دینوران باشد یا فقط مختص یک فرد برای عرفان باشد که در طلب روح القدس است. برای باورمندان روح نرمافزاری است که متافیزیک آن را در انسان نصب کرده؛ ولی مغز سختافزارنبوده؛ جسم جایگاه آن است. در سنن ادبی قلب می تواند گزینه دیگر برای جایگاه روح باشد. علم تشریح، جانوران را کالبدشکافی کرده؛ اعضای تن را نقشه بندی ساختاری و کارکردی می کند.
جلال ایجادیسادیسم و مازوخیسم در اسلام و شیعه گری جامعه شناسی دین از نقش دین در روان و ناخودآگاه فرد، از نقش دین در رفتار اجتماعی انسانها و نیز از نقش دین در نظام اجتماعی و سیاسی صحبت میکند. در جامعه بشری دین یک پدیده بسیار پیچیده بوده و در حرکت تاریخ گاه نقش تعیین کننده ایفا نموده است و بنابراین شناخت دین در درک تغییرات اجتماعی بسیار مهم است. جامعه شناسی اسلام شیعه چگونه میسر است؟ برآمد شیعه در مقابله با اسلام خلفا مستلزم یک تحلیل تاریخی و سیاسی است.
جلال ایجادیفلسفه هنر و جامعه شناسی هنر برای جنبش فرهنگی در ایران نقد روشنفکرانه در همه عرصه ها یک ضرورت کامل است. فرهنگ دینی و استبدادی در جامعه استعدادهای هنری بیشماری را ناتوان و یا نابود نموده است، حال آنکه ما برای زیستن و آینده خود نیازمند هنر و فرهنگ و توسعه آن هستیم. وابستگی روانی به اسلام و ازخودبیگانگی ناشی از آن، خلاقیت هنری و مضمون و اشکال هنری را محدود نموده و موانع متعددی در راه پویایی و انکشاف آن بوجود آورده است. جامعه سکولار نیازمند هنر و آزادی خلاقیت است.
جلال ایجادیفلسفه و جامعه شناسی و چالشهای مشترک یکی از ویژگی های پیشرفت فرهنگی یک جامعه میزان حضور و نفوذ فکری نخبگان روشنفکر و از آن میان فیلسوفان و جامعه شناسان و اندیشمندان است. اینگونه افراد با نوآوری و قدرت فکری، با مباحث خود در دانشگاه و رسانه و در فعالیت انتشاراتی، موجب طرح گفتمان تازه و جنبش فکری و شادابی فرهنگی میگردند. کیفیت و قدرت فکری این روشنگران خمودگی را به پس رانده و اجتماع را با جامعه جهانی اندیشه مرتبط میسازد. تولید بحث و سخنرانی های آکادمیک، انتشار مقاله و کتاب های پژوهشی، فعالیت فرهنگی این گروه اجتماعی و نیز انتشار ترجمه آثار کلاسیک و مهم، از جمله مشخصات این کیفیت روشنفکرانه است.
ف. آگاهمسئله غیر سیاسی زبان در ایران نخستین موضوعی که در مورد مسئله زبان در ایران می بایستی تکرار و تاکید شود، چون بحث کننده طرفدار "غلبه" زبان فارسی در ایران نظیر بسیاری متوجه آن نبوده، اینست که زبان (کتبی ـ ادبی) و (شفاهی ـ عمومی) یا (زبان دولتی ـ دیوانی) و (مردمی ـ مادری) ساکنان ایران، نظیر دیگر کشورهای وسیع قدیم از هم متفاوت اند. کمااینکه در بسیاری از نواحی ایران زبان محلی مردم غیر از زبان "رسمی" ایران است. به سخن دیگر در ایران زبان کتبی "رسمی" همواره غیر از زبان های متعدد شفاهی "مادری" مردم نواحی مختلف ایران بوده است. همچنانکه کشور ایران از قدیم بعنوان "شاهنشاهی!" متشکل از سرزمین های متعددی با زبانهای مختلف و "شاهان" مختلفی بوده است که پیش از اسلام وسیله فتوحات متعددی به این «شاهنشاهی» منضمّ شده بودند.
اسماعیل رضایی قدرت و جامعه انسان ها تحت تاثیر مداوم رویکرد های محیطی، به القا و املای دریافت ها و برداشت ها از فرایندهای تبادل و تبدیلات اجتماعی به یکدیگر روی می آورند. این فرایند با بافت و ساخت مفاهیمی همراه می باشند که تحت تاثیر روندهای تحول و تکامل جامعه و انسان به الگوهای راهبردی شان عمل می کنند. براین اساس استفاده نابجا و نامرتبط مفاهیم با ویژگی های حاکم بر محیط زیست انسانی، وی را از درک و فهم لازم برای گذر از ناروایی ها و موانع حیات فردی و جمعی باز می دارد. مفهوم قدرت در جامعه با بسیاری از نمودهای تحولی ارتباط تنگاتنگ دارد.
منوچهر صالحیورشکستگی «دیالکتیک نوآوری» مارکس در «دست‌نوشته‌های اقتصادی ـ فلسفی» خویش یادآور شد که در «پدیده‌شناسی» هگل «همه‌ی عناصر نقد پنهانند.» بنابراین برخلاف ادعای «مارکس‌شناس» ما مارکس نمی‌تواند عنصر تازه‌ای از «نقد» را کشف کرده باشد و بلکه او با جابه‌جائی ترکیب عناصر «نقد» هگلی برداشت ایدآلیستی او را به برداشتی ماتریالیستی بدل ساخت. به‌همین دلیل نیز این ادعا که «نقد رویکردی است به جامعه و تاریخ که شالوده‌ریز آن مارکس است»، نادرست است، زیرا هگل پیش از مارکس به «نقد» ایدآلیستی جامعه و تاریخ پرداخته بود. درست آن است که مارکس با به‌کارگیری عناصر نقد هگلی توانست به نقد ماتریالیستی جامعه و تاریخ بپردازد.
آرام بختیاریسوسیالیسم و مبارزات خانم دونایف ازجمله آثار خانم رایا- دونایفسکا،- الجبرای انقلاب، بیوگرافی روزا لوکزمبورگ، مارکسیسم و صلح، تئوری رهایی زنان از نظر لوکزمبورگ و فلسفه انقلاب از نظر مارکس، فلسفه انقلاب از هگل تا سارتر،مارکس، و مانو، آزادی زنان و دیالکتیک انقلاب، دیالکتیک سازماندهی و فلسفه، هستند.
فرهاد قابوسیناروایی ضدیت با فرهنگ اسلامی ایران در بحث هایی که پس از تغییر رژیم ایران مطرح شدند، برخی به دلایل شخصی و سیاسی، مخالفت با رژیم ایران را به مخالفت با اسلام و ضدیت با فرهنگ اسلامی ایران تبدیل کردند. که ساده ترین و راحت ترین نوع مخالفت سیاسی در فقدان تشخیص میان ساختارهای موقت سیاسی و ساختارهای مداوم فرهنگی بود. کمااینکه مخالفت با اسلام و فرهنگ ایران بعد از اسلام، بواسطه عدم آگاهی فرهنگی متوجه این نیست که با نفی کلی اسلام ایرانی و به تبع آن، در واقع نه فرهنگی در ایران باقی می ماند و نه عُرفی که، بد یا خوب، در زندگی مردم ایران قرون اخیر رواج داشته است.
ف. آزادطرفداران ایرانی امپریالیست کیستند؟ امپریالیسم یعنی کوشش بر تسلط نظامی، سیاسی و اقتصادی کشوری بر کشورهای دیگر. از این رو آمریکای شمالی نماد اصلی امپریالیسم معاصر است که علاوه بر تسلط به کشورهای صاحب منابع معدنی نظیر عربستان و امارات عربی حتی در پی تسلط اقتصادی و سیاسی بر کشورهای اروپاست. تسلط امپریالیستی نه تنها از طریق تسلط و کنترل نظامی و وابستگی اقتصادی، بلکه بوسیله روشهایی نظیر کنترل و اعمال نفوذ سیاسی، محدودیت های اقتصادی نظیر روشهای اعمال شده در مورد کوبا و ونزوئلا و تبلیغات سیاسی وسیله عوامل محلی انجام می گیرد.
به مناسبت پنجاهمین سالگرد مه ۱۹۶۸ گفتار سه فیلسوف فرانسوی درباره‌ی
«دموکراسی»، «مردم» و جنبش مه ۶۸ ترجمه و دیباچه از شیدان وثیق در پنجاهمین سالگرد جنبش مه ۱۹۶۸، این رخداد نامتعارف، ساختارشکن و سنت‌شکنِ سده‌ی بیستم، در گسستِ سیاسی و اجتماعی، نظری و عملی، از یک دوران تاریخی... بر آن شدیم که برای زنده نگهداشتن ارزش‌های رهایی‌خواهانه‌‌‌ی آن دست به ترجمه گفتگوئی با میگوئل ابِنسور، ژان لوک نانسی و ژاک رانسیِر زنیم. این سه فیلسوف معاصر فرانسوی، که در رخداد مه ۶۸ شرکت داشتند، سال‌ها بعد، در گفتگویی فلسفی، دست روی پرُبلماتیک‌هایی می‌گذارند که آن جنبش برای نخستین بار در پهنه‌‌ی جهانی به‌ویژه در فرانسه طرح کرده بود. ما برگردان این مصاحبه به فارسی و دیباچه‌ای که بر آن نوشته‌ایم را به فعالان اجتماعی ایران تقدیم می‌کنیم. به‌ویژه به آن دسته از جوانان زن و مردی که امروزه در سخت‌ترین شرایط تاریخی، ملی و جهانی، برای تغییر زمانه‌ی خود در میدان اندیشه و عملِ رهایی‌خواهانه تلاش و مبارزه می‌کنند.
دویچه وله: کارل مارکس و «مانیفست کمونیست» در روزهای پایانی سال ۱۸۴۷ فریدریش انگلس، اقتصاددان ۲۷ ساله با دوست دو سال بزرگ‌ترش کارل مارکس، ده روز تمام با متن پیش‌نویس سندی پراهمیت کلنجار میرفتند. موضوع جدال این دو روشنفکر آلمانی در خانه‌ای که مارکس در بروکسل ساکن آن بود، دقت هرچه بیشتر در الفاظ و عبارات متن بود. مسئله بر سر ارائه برنامه‌ای بود که می‌بایستی جهان را دگرگون می‌ساخت. عنوان برنامه بود: «مانیفست حزب کمونیست».
ف. آزادرئیس سابق اف، بی، آی: ترامپ مافیائی است نتیجه گیری جمس کومی رئیس سابق اف. بی آی دادگستری آمریکای شمالی (عضو حزب جمهوریخواهان که ترامپ را رئیس جمهور کرده اند) از صحبتهای رسمی و خصوصی اش با دونالد ترامپ در کتابش که اخیرا به زبانهای مختلف منتشر شده، اینست: ترامپ عضو مافیاست، چون نظیر یک فرد مافیائی عمل می کند!
جلال ایجادی«اسلاموفیل»های ایرانی کیستند؟ «اسلاموفیل» کیست؟ واژه «فیل» از ریشه یونانی بمعنای «دوست دارنده» و «طرفدار» است. در زمینه سیاسی اصطلاحی است که طرفداری و جانبداری فرد نسبت به یک گروه و ملت و دولت را نشان می دهد. بنابراین با «فیل» صفت مرکب میسازند و به معنی کسی است که دوستدار یک کشور است. البته این اصطلاح اغلب در زمینه سیاسی معنای منفی بخود میگیرد و جهت طرد و بی اعتباری فرد بکار میرود. آنگلوفیل کسی است که طرف دار انگلستان است و انگلیس دوست می باشد. روسوفیل طرفدار روسیه و ژرمنوفیل طرفدار آلمان است. باید افزود فردی که با این اصطلاح توصیف میشود بمثابه کسی زیر نفوذ فرهنگی و سیاسی فلان کشور بشمار میآید. این چنین فردی خواهان گسترش نفوذ فرهنگی یک کشور در جامعه دیگر میباشد.
فرهاد قابوسیبیادبود مارکس (ارزش فلسفی مارکس) درک اندیشه مارکس نظیر بسیاری از فلاسفه نیازمند دانش فلسفی و علمی است. همچنانکه به نظر فیلسوف و دانشمند برجسته ای نظیر برتراند راسل، مارکس نه تنها احیاء کنندۀ مجدد فلسفه مادی است و تعبیر تازه ای از این فلسفه بدست داده است، بلکه او مبدع بینش فلسفی جدیدی نسبت به حقیقت است که به نظر من بعدها حتی در علوم تجربی نیز انعکاس یافته است . فهم آثار مارکس برای کسی که تنها از زاویه سیاسی و یا اقتصادی به نظرات او می نگرد، مشکل و قابل سوء تعبیر است، لذا همچنانکه ارزیابی های اخیر آثارش نشان میدهند، همه رژیم های سیاسی منتسب به وی، از نظرات وی سوء استفاده کرده و بجای «دیکتاتوری پرولتاریا» که بسیار قابل بحث است، دیکتاتوری حزبی بر پا کرده اند
آرام بختیاریدر غیاب ما، در غرب چه گذشت؟ شورش جوانان و خاطره نویسی استادان در نیمه دوم قرن بیست،ولی پروفسورهای دانشگاهی خود را با "بحث هستی و زمان "هایدگر، و متون کلاسیک فلسفی سرگرم کننده، مشغول کرده بودند و بجای انتقاد از" روابط اجتماعی" دنبال کشف" حقایق ابدی" میرفتند ، و راستگرایان میگفتند جنبش اعتراضی جوانان چپ را باید با اندیشه های سوررئالیستی واکسینه نمود. در تئوریهای اگزیستنسیالیستی ادعا میشد که سرنوشت بشر وابسته به تفسیر متون تئوریک است چون شکست و پیروزی جنبش در رابطه با اهمیت "استتیک تئوری" و مبارزه طبقاتی بود.
جلال ایجادیجامعه بیمار از دین اسلام جامعه بیمار کدامست؟ آن جامعه ای که در «قدسیت» فرورفته، منابع هوشیاری و نیروهای فکری خود را به هدر داده و نابود می کند و ناتوان از بکار گیری خرد خلاق انسانی برای بهروزی و آزادی انسان است. روشن است که عوامل فلج کننده یک جامعه بسیار متنوع است، ولی جامعه ایران در بیماری مذهب زدگی قرار دارد و قدرت سیاسی حاکم در آن و فرهنگ کهنه دین خو، منشا تباهی سلامت جامعه است.
| 
