|
ن.ناظمی فرهنگ گرایی در نظام جهانی سرمایه:
نگاهی مجدد بر تز "برخورد تمدن ها" تئوری هایی که بر فرهنگ ها و هویت های متفاوت تکیه می کنند و بر روی نقش آنها در زندگی بشر تأکید می ورزند، قاعدتاٌ به تشابهات و همگونی ها و هم خوانی های متعددی که فرهنگ های مختلف با هم دارند، کم بهاء می دهند. زیرا اعتقاد بر این دارند که آنچه تعیین کننده است اختلافات و تفاوت های موجود بین آنهاست. هانتیگتن در مقاله "برخورد تمدن ها" می گوید که این اختلافات ریشه ای هستند زیرا که آنها حیطه هایی را در بر می گیرند که رابطه انسان را با "طبیعت"، "خدا" و "قدرت" تعریف و تعیین می کنند. این بینش ، فرهنگ را تا سطح مذهب پائین آورده و در واقع آن دو را یکی فرض می کنند. در صورتی که مذهب بخشی از فرهنگ هر ملتی است و نه کل آن .
آرام بختیاریفلسفه کیرکگارد،- ترس از هستی، جاسوس خدا کیرکگارد،- منتقد دین رسمی و دولتی هگل نظرات کیرکگارد غیر از رشته فلسفه تاثیر مهمی روی "نوع دیگر زندگی"، از جمله زندگی اگزیسیتنسیالیستی در غرب گذاشت. فیلسوفان دیگری در قرن بیست به جستجوی مفاهیم و مقوله های- ترس، مسئولیت، سرگردانی، هراس، تقصیر و گناه پرداختند.اغلب آنان میگفتند تمام جنبه های شناخت با مقوله هستی شناسی رابطه دارند. هستی وحدتی است از خواستن، اراده، تفکر،احساس، عمل و غیره. انسان در زندگی مجبور به انتخاب است و از این طریق صاحب هویت میگردد و بر اثر احساس مسئولیت، او مدام مجبور به تصمیم گیری میشود و برای اینکار پیوسته نیاز به حامی و پشتیبان دارد و سراغ خدا میرود.
امید همائیترس ژنِ ترس وجود ندارد. پس ترس ژنتیک نیست. امّا ساختار ژنتیک که ارثی است بر آن تاثیر دارد. انتقال دهنده هایِ عصبیِ اسید گاما آمینو بوتیریک butyric amino و گیرنده هایِ آن میتوانند بر حسب ساختارِ ژنتیک فرد کم یا زیاد باشند و این عامل در ترسو بودن یا نبودن تأثیر گذار است. موشهایِ آزمایشگاهی که فاقد گیرنده هایِ کارکردیِ اسید گاما آمینو بوتیریک هستند از موشهایِ دیگرترسو ترند. این اسید توسطِ نواحیِ فوقانیِ مغز برایِ تخفیفِ واکنشهایِ بخشهایِ پائینی مورد استفاده قرار میگیرد و گاه از شدّتِ عکس العملِ وحشت زدهٔ ما در برابر پدیده هایِ ترس آور محیط میکاهد.
بیژن باران نظریه تکامل داروین تکامل یعنی تغییر در طول زمان در محیط متغیر. نظریه در علوم بنا به منطق، تجربه، اقناع منقدان، پذیرش دانشمندان، جهانشمولی تزی را بیان می کند. یک نظریه اعتقاد نیست؛ با آزمایشات تجربی در قاره ها ثابت می شود. داروین در نظریه تکامل در باره تغییر موجودات زنده در طول تاریخ حیات گفت: بنا به شواهد اخلاف از منشاء واحد تکامل یافته؛ تغییر در جمعیت با انتخاب طبیعی محیط رخ می دهد.
آرام بختیاریافلاتون، فیلسوفی سیاسی و تئوریسین دولت افلاتون شناسی نیاز به ایده آلیسم دارد افلاتون در تمام شاخه های فلسفه، ایده آلیست است. یاسپرس میگفت، تفکرات سیاسی وی فاقد آزادی خواهی سیاسی است. از جمله سخنان قصار افلاتون اینکه میگفت- نادانی،بیماری روح و روان است. انسان،میزان و معیار نیست بلکه ایده حقیقت،زیبایی، و نیکی معیار است. فلسفه یعنی عشق به حقیقت. ریاضیات عالی ترین شکل فلسفه است. کسیکه هندسه نمیداند نباید وارد محفل فیلسوفان گردد. شناختی که بر اساس جهان ظاهر باشد،فقط" نظر" مشاهده کننده است. در یونان باستان خدا مقوله ای برای "ایمان" نبود بلکه پدیده ای برای "دانش" و شناخت بود.
بیژن باران آشوب آشوب رفتار سیستم پویا است که اتفاقی، بدون علت-معلول، پیش بینی ناپذیر بنظر آید. در پس ظاهری آشوب الگوهای طوقه/ لوپ های فیدبک مکرر، برخال/ فرکتال های هندسی، خودگردان، رفتار حساس به اوضاع آغازین قرار دارند. نمونه: حرکت ابرها، زاد و ولد جانوران در جلگه گسترده. آشوب تقارن ندارد؛ جانوران متقارنند.
بیژن باران نظریهٔ ریسمان در فیزیک نظری برای انرژی بالا در پیوند نسبیت عام اینشتاین و مکانیک کوانتوم با اشتراک گرانش، نظریه‌ی ریسمان پیدا شد که فیزیک ِ سده ۲۱ بوده؛ تصادفاً وارد سده ۲۰ شد. اکنون ماده از ذره در یک نقطه در فضا با الکترون، پروتون و نوترون نبوده که همه از کوارک اند؛ بلکه از طوقه های ریسمان است. ریسمان ارتعاش و تغییر شکل دائمی انرژی در فضا ست که عناصر را می سازد. پس ماده از ریسمان یا طوقه انرژی ساخته شده نه از کوارک. انرژی پتانسیل تغییر وضع ذره است.
فرهاد قابوسیدر کیفیت "تحقیقات" احسان یارشاطر متاسفانه کشورهای عقب مانده از نظر فرهنگی بطور مضاعف با نتایج عقب ماندگی درگیر هستند. چون که به این سبب فرهنگمندان این کشورها نیز کمتر قادر به عبور از عقب ماندگی خویش و پیشبرد فرهنگ شده و در نتیجه سبب نزول بیشتر در گرداب عقب ماندگی فرهنگی می شوند. لذا نقد کیفیت و امور فرهنگی خصوصا در این کشورها از ضروریات اساسی کار فرهنگی است تا به کمک آن بتوان راهی برای نجات از گرداب عقب ماندگی فرهنگی پیدا کرد.
اسماعیل رضایی پوپولیسم انسان ها برای بهره گیری از فایده مندی های محیطی،بر تناوری اندیشه و عمل خویش متکی هستند. بلندپروازی ها و تخیل خلاق حتی اگر بربال اتوپی استوار باشند؛بسترهای زایش و پویش تکمیل و کمال جامعه و انسان را فراهم می سازند. نگاه عامیانه به جامعه وانسان،ایستایی و ایستارهای گذشته را مروج است که برهرآنچه هست تاکید ورزیده و آنچه که از دایره شناخت و فهمش خارج باشد را اتوپی و یا مطلق انگاری و فاقد مشروعیت تعامل و گفتمان عمومی می پندارد.همین نگاه است که فاصله و مبارزه طبقاتی را در نیافته و با در هم ریزی اقشار و طبقات، مفاهیمی را مروج است که روح مسئولیت پذیری در برابر عملکرد جامعه و انسان را به بیراهه سوق می دهد. در بطن نگاه عامیانه است که پوپولیسم یا عوامگرایی یکی از مفاهیمی که در بحران زایی نظام سلطه سرمایه به ابزاری برای فرصت سازی ها و گریز از مسئولیت عمال سرمایه با توسل به ریب و ریا و سوار بر موج توهم و احساسات توده ها نمود می یابد.
آرام بختیاری ارسطو، سزاوار عنوان فیلسوف
سوءتفاهم ادیان از فلسفه ارسطو ارسطو به تجزیه و تحلیل انواع تفکر پرداخت و نخستین بار خالق" نظریه قضاوت" گردید. در منطق، وی طراح سبک استقرایی و قیاسی است. او این دو روش دیالکتیکی را وارد بحث و تحقیق نمود. در متافیزیک، او باور به نظریه فرم-ماده دارد؛ در حالیکه ماده را در اشیاء پاسیو و بی تاثیر،- و فرم را فعال و موثر میدانست و میگفت این فرم و شکل است که موجب تحول در اشیاء و پدیدهها میگردد. در تظر ارسطو، طبیعت در حال تغییرات کیفی مداوم است و در آغاز هر تغییر و تحولی، یک خدای محرک تکاندهنده ،متافیزیکی و ابدی وجود دارد، که بصورت فرم خالص ، غیرمادی، بدون محتوا و جنسیت است.
جلال ایجادیبا قرآن چه باید کرد؟ از نظر جامعه شناسی و علم تاریخ هیچ کتابی آسمانی نیست. کتاب نتیجه فکر و تخیل آدمی است و داده های علمی و اساطیری و تخیلی و ادبی توسط انسان ها بوجود آمده اند. به این لحاظ کتاب همیشه یک موضوع برای تحلیل است و به تحلیل هرمنوتیک و ادبی و تاریخی درمی آید. قرآن نه مقدس و نه آسمانی است. در باره قرآن از صد و پنجاه سال پیش در مراکز پژوهشی و دانشگاهی غرب بررسی و تحلیل وجود دارد.
آرام بختیاریفلسفه هگل،آغاز تاسیس احزاب ایدئولوژیک فلسفه هگل، نظر چپ ها و لیبرال ها مهمترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان، اوج ایده آلیسم مطلق، در کنار فیشته و شلینگ، نماینده اصلی ایده آلیسم آلمانی است. شخصیت او ترکیبی است از واقعگرایی، نبوغ، امید، و شک. وی یکی از مهمترین متفکران فلسفه کلاسیک در کنار ارسطو، دکارت، کانت، نیچه، هایدگر، ویتگنشتاین، و فوکو است که تاریخ فرهنگ و اندیشه اروپایی را تحت تاثیر خود قرار داد.مجموع آموزش ها و نظرات سیستم فلسفی وی در بجث دین و سیاست، فضایی ساخت تا در آن جهانبینی های عملی حزبی گوناگونی؛حدود دو قرن، تا پایان جنگ جهانی دوم رشد کنند.
آدام ج. رییس – ماریو لیوویو اخترشناسی
انرژیِ تاریکِ جنجال برانگیز برگردان : امید برومند جهان دائمن در حال گسترش است. فاصله‌ی بین کهکشان‌ها افزایش می‌یابد. خوشه‌های کهکشانی از یکدیگر دور میشوند و فضای خالی بین این اجسام بیشتر و بیشتر میشود. اخترشناسان این فرآیند را در دهه‌ی ۲۰ میلادی کشف کردند. علاوه بر آن امروزه دانشمندان می‌دانند که این روند نه تنها به‌تدریج آهسته نمی‌شود بلکه حتی به‌سرعت در حال شتاب گرفتن است. دو کهکشان دلخواه که دقایقی پیش با سرعت مشخصی از یکدیگر دور می‌شدند، اینک با سرعت بیشتری از یکدیگر رانده میشوند.
اسماعیل رضاییعام و خاص تکاپو و کنکاش های آدمی در فعل و انفعالات اجتماعی گرایش به عام پذیری و خاص گزینی دارند. این گرایش بسوی فایده مندی هایی هدایت می شود که درک ناواقع حیات و آگاهی های کاذب را نهادینه می سازند. در این فراشد برای توجیه و تعبیرهای روندهای کاذب و دروغین همواره روایتگری نوین از داشته ها و یافته های خویش برای اغفال دیگران و همگرایی و اقناع خویش را در پیش می گیرد. پس ایستایی و ثبات در بارزه های فکری، ضمن تحجر و خودباختگی، توقف در سازه های فکری را نهادینه می سازد که عامل اساسی و بنیادین تشتت فکری و معیار و مقیاس گزینی های مکرر آرا و نظرات گذشته بوده، که ابهام و ایهام های کنونی حاکم بر شاخصه های عام و خاص از ویژگی های بارز آن محسوب می شوند.
فرهاد قابوسیتاریکی تحلیل روشنفکری (به بهانه برنامه پرگار و آن مقاله در باره روشنفکری) هرچند که "علوم انسانی" از مرحله علم منطقی بدورند و متخصصین علوم انسانی هنور عادت به دقت منطقی نیافته اند، اما پیشرفت منطق و منطقی تر شدن فلسفه از اوایل قرن بیستم به اینسو، هم سبب تشخیص ادبیات از فلسفه و هم موجب ضرورت دقت منطقی در حوزه علوم انسانی شده است. خصوصا که "علوم انسانی" دستکم به بهانه "انسانی" بودنشان، در تنظیم بینش های اجتماعی موثراند و اشتباهات منطقی آنان می تواند منجر به رواج برداشت های نادرست از مسائل اجتماعی و بیراهه روی های اجتماعی شوند.
دنیس کولین دیالـک تیـک برگردان :م.ت .برومند آنچه در دیالک تیک توجه مارکس را جلب می کند، این است که دیالک تیک در شکل خود مضمون رابطه های اجتماعی را بیان می کند. اگر حرکت تاریخی خود را به مثابه نفی و نفی نفی نشان می دهد، پس دیالک تیک خصلت اساسی واقعیت اجتماعی را بیان می کند. هنگامی که مارکس از «اسلوب توضیح» صحبت می کند، در این صورت می توان گفت که مسئله عبارت از این است که واقعیت اجتماعی یک کل و جامعه هم یک سوژه نیست. تاریخ تنها در شکل عام که محصول کشمکش ها و اتحادهای افراداست، قابل درک است. تضاد منطقی امکان می دهد که بگوییم رابطه های اجتماعی هماهنگ نیستند، بلکه گوهر آنها «جنگ اجتماعی» است. حرکت فرارفت، Aufhebung هگل امکان می دهد که بگوییم شیوه تولید سرمایه داری گوهر هر شیوه تولید نیست و باید بر آن چیره شد. به بیان دیگر، اسلوب نیست که توجه مارکس را جلب می کند، بلکه شکل عام دیالک تیک است که امکان می دهد مضمونی در بیان آید که مضمون تئوری خاص وی است.
اسماعیل رضایی تئوری و پراتیک انسان ها با تاثیر پذیری مداوم از رویکردهای محیطی، فرضیه هایی را متناسب با دریافت ها و شناخت فعل و انفعالات اجتماعی برای تحقق اهداف و آرمان های خود ارائه می کنند. تئوری هایی که عموما بار معنایی مصالح و منافع خاصی را در خود جای داده اند. چرا که تئوری ها در پیوند با پراتیک ودر برخورد با واقعیت های محیطی بسوی تاثیر و تغییر لازم الزام و نیاز گام بر می دارند. درک و فهم ناواقع روندهای اقتصادی اجتماعی، تئوری ها و به تبع آن پراتیک را در نمودهای بی بازده و مخرب حیات اجتماعی هدایت می کند. تئوری و پراتیک در پیوند با مطلوبیت زمانی و بازدهی لازم مکانی، قدرت بهپویی، بهسازی و دگرکونی های مطلوب اقتصادی اجتماعی را خواهند داشت.
آرام بختیاری کانت، آسیابان و کیمیاگر فلسفه متافیزیک
فلسفه کانت میان چپ ها و لیبرال ها افکار کانت غالبا میان دو قطب- ضرورت آزادی و جبر طبیعی،در نوسان هستند. فلسفه او بخش مهمی از تاریخ دیالکتیک و اوج هومانیسم کلاسیک بورژوایی در آلمان بود. مورخین چپ مینویسند، وی یکی از جاده صاف کن های عبور از متد غیردیالکتیکی متافیزیکی و خالق دیالکتیک ایده آلیستی در چهارچوب فلسفه بورژوایی در آلمان بود. کانت روی تئوری شناخت ذهنی ایده آلیستی و آگنویستی تاثیر مهمی گذاشت. فلسفه امپریالیستی پایان بورژوایی نئوکانتی ها؛ از امپیرکریتیسم تا نئوپوزیویتیسم، عناصری از تئوری شناخت ذهنی ایده آلیستی شکاکانه کانت را به امانت گرفت و رونق داد.
بیژن باران روح در سده ۲۱ کائنات برای انسان از فضا، نور، ماده، موج، گاز تشکیل می شود. جهان در ظاهر گسسته مانند درختان، ستارگان جانوران یا پیوسته مانند هوا، دریا، کهکشان است. روح را برخی گسسته، جدا در افراد؛ برخی پیوسته در وحدت با خدا می انگارند. البته هر دو گروه فتوایی بیان داشته؛ ذات روح را تعریف نکرده؛ دلیلی ندارند. تن آغاز و پایان در زمان یعنی زادن و مرگ؛ در فضا یعنی قد و وزن دارد. ولی روح تعریف نشده؛ با جسم همراه است.
آرام بختیارییادداشتهای چپ بعداز شکست کبیر
موسی هس، معلم گمنام مارکس به بهانه نام یکی از "هگل گرایان جوان" و یکی از آموزگاران سوسیالیسم، در اینجا یادی از موسی هس (۱۸۷۵-۱۸۱۲) ؛ انقلابی و نظریه پرداز آلمانی همعصر مارکس هم میشود. او یک کمونیست اتوپیست و عضو مهم" محفل عدالتخواهان" زمان خود بود و سعی کرد سوسیالیسم فرانسوی را با ماتریالیسم فویرباخ و دیالکتیک تاریخی هگل متحد کند.موسی هس در سال ۱۸۴۴ با مارکس و انگلس برای مبارزه در راه سوسیالیسم وحدت کرد. او تمایلاتی به "سوسیالیسم حقیقی" داشت که محفلی التقاتی از نظرات سوسیالیسم تخیلی وآنارشیسم بود. "موسی هس" پایه گذار روزنامه مشهور"راین نو" و یکی از معلمان مارکس در بحث سوسیالیسم و نماینده نوعی فلسفه رادیکال با عنوان "فلسفه عمل" بود.
کمال خسرویافسانه و افسون طبقه‌ی «متوسط» افسانه‌نامیدنِ این هستیِ اجتماعیِ واقعی، نه انکار واقعیتِ آن، نه هرگز توصیفی ارزش‌گذارانه از آن و نه به‌هیچ روی انکار نیروی عظیم این افسانه در کشاکش‌های واقعی و آشکار و نهانِ اجتماعی و تاریخی، بویژه در اینجا و اکنونِ جامعه‌ی ماست؛ برعکس، پیکریافتگیِ این افسانه در گفتمان روشنفکرانه، دانشگاهی و رسانه‌ای و در نهادهای سیاسی و اجتماعی، به آن کاربرد و کارکردی بسیار مؤثر و انکارناپذیر اعطا کرده‌است. قدرت طبقه‌ی «متوسط» نه در واقعیت اجتماعی‌اش، بلکه در حوزه‌ی اطلاقی است که این «طبقه» بنا بر تعریف ایدئولوژیِ «طبقه‌ی متوسط»، یافته‌است. همه‌ی بیم‌ها و امیدها در عطف به این طبقه، همه‌ی اهریمنی کردن‌ها و حقیر و جبون پنداشتنش، همه‌ی نگرانی‌ها و هشدارها و زنهارها به نرنجاندنش و همه‌ی اهمیتی که به آن در تأمین آزادی و عدالت و رفاه منسوب میشود، همه‌و‌همه به این افسانه معطوف‌اند و نه به واقعیتِ لایه‌ها و طبقات میانی در جامعه‌ی بورژوایی؛ همه‌و‌همه معطوف به فرافکنی آرمان‌ها، آرزوها و والایشی است که از این لایه‌ها و طبقات، افسانه‌ی طبقه‌ی «متوسط» را می‌سازد.
ف. آگاهمعرفت شناسی تناقضات فرهنگی غرب
(عوارض فرهنگ های "غیر اسلامی") هرچند سالهاست که بسیاری تحت پندار پیروزی سرمایه داری از پایان تاریخ فلسفه و شکست "سوسیالیسم" سخن می گویند، اما فرزانگان می دانند که بعکس این تصورات، سرمایه داری بعنوان شاخص بارز فرهنگ غرب قرنهاست که در پیش وجدان انسانیت شکست خورده است. شکستی که از بدو تولد سرمایه داری کنونی در متن فرهنگ عقیم غرب قطعی بوده است. عقیمی که با تعبیۀ کلام بجای تجربه بعنوان اصل و اساس اندیشه و عمل بجای آفرینش حقیقت، موجب مرگ او شده است.
اسماعیل رضاییبدعت و دقت انسان ها عموما در گذر از موانع و ضرورت های عام و تام، به ابتکار و بدعت هایی روی می آورند تا بتوانند مرزهای ناامن و نارسای حیات را پوشش دهند. نوآوری اگرچه ازنقد گذشته نیز نمود می یابد؛ ولی در سختی و شدت و ناروایی های محیطی برای تسهیل گذر زندگی،بیشتر و بهتر بروز می یابد. این فرایند با فلسفه بافی های فیلسوف مآبانۀ بسیاری با نقب به گذشته و توقف در سازه های کهنه و فرسودۀ آن از بازسازی و بازیابی هویت های نوین بازمانده اند. بدینسان، نوآوری بعنوان یک پدیدۀ عام که در خود شکل می گیرد؛ در فلسفه بعنوان کلی ترین و منتزع ترین تاویل و تفسیرهای نمودهای محیطی، عموما از قدرت تاثیرگذاری در راستای تغییرو تحول الزام و نیاز جامعه و انسان باز می ماند.
بیژن باران روح روح می تواند بخشی از روح القدس برای دینوران باشد یا فقط مختص یک فرد برای عرفان باشد که در طلب روح القدس است. برای باورمندان روح نرمافزاری است که متافیزیک آن را در انسان نصب کرده؛ ولی مغز سختافزارنبوده؛ جسم جایگاه آن است. در سنن ادبی قلب می تواند گزینه دیگر برای جایگاه روح باشد. علم تشریح، جانوران را کالبدشکافی کرده؛ اعضای تن را نقشه بندی ساختاری و کارکردی می کند.
جلال ایجادیسادیسم و مازوخیسم در اسلام و شیعه گری جامعه شناسی دین از نقش دین در روان و ناخودآگاه فرد، از نقش دین در رفتار اجتماعی انسانها و نیز از نقش دین در نظام اجتماعی و سیاسی صحبت میکند. در جامعه بشری دین یک پدیده بسیار پیچیده بوده و در حرکت تاریخ گاه نقش تعیین کننده ایفا نموده است و بنابراین شناخت دین در درک تغییرات اجتماعی بسیار مهم است. جامعه شناسی اسلام شیعه چگونه میسر است؟ برآمد شیعه در مقابله با اسلام خلفا مستلزم یک تحلیل تاریخی و سیاسی است.
| 
